The Grassmayr Foundry


Zirtawpni tlai tin hian Austria rama Innsbruck khuaah, Leopoldstrasse leh Olympiastrasse kawng pengthuam lai taka workshop pakhat, a chhung thim deuh rupah chuan kut themthiam tlem tête chu hun pawimawh leh danglam tak lawm turin an kal khawm a. Kawr var ha pakhatin a tawngtaina an neih chu kaihruaiin, ani chu puithiam ve-a an neih a ni a. Lal Tawngtaina chu phun bul bulin an sawi rual a, pawn lam atang chuan hriat theih a ni lo. An hnuaiah chuan metre 6 zeta thuk lei laih khuar atang a awm a, chuta tang chuan thil êng set set pakhat hi a rawn chhuak bawk a.

Chu hmunah chuan pulpit a awm lo va, dawhsan pawh a awm hek lo. Kut themthiamte chuan an hmaa rem tlar dar chi hrang hrang, mawi tak taka chei chu malsawmna thu an chham a. Chung darte chu Swahili tawng te, Greek lehkha ziala thuziak leh Arabic tawng tein a tlangah thu a inziak hlawm a ni.

He mite hi tu dang ni lovin, Grassmayr Foundry hmun thianghlim an tih maia dar (bell) siamtute niin, an tan chuan darte chu bungraw thianghlim a ni.

Heng darte hi meipui, degree 1150C zeta saah an rawh a, chumi hnuah darkar 24 atanga kar thum zet tuiah an chhum leh a. Chuta tanga lo chhuak dar an siam chhuahte chu Austria ram khawthlang lam state Tyrol atanga thawn chhuakin, Germany, Italy leh Montenegro lamah te an thawn chhuak a. Chu mai chu ni lovin, heng darte hi khawvel ram hrang hranga temple, pagoda, monastery leh mosque-ah te an la kual a, Myanmar atanga Tanzania leh Australia thlengin a kal kual a ni.

Hetianga an tawngtaina hmuna a meizang hlaptu ber Peter Grassmayr chu kum 51-a upa niin, helai hmun dintu leh neitu pakhat niin, amah hi kum 1599 atang tawha he khawpui khawthlang lama dar leh darsen chher kawnga lo hmingthang tawh thlah kal zel a ni nghe nghe a. Grassmayr chuan, "Dar pakhat zel hian chanchin ngaihnawm tak an nei vek a, kan boruak tawn ang hi i hre pha lo a nih chuan a awmzia i hre thei lo ang," tiin, dar lian em em mai, a dung let zeta sang tur chu a chul pah a. "Dar mal tin hian a hranpain ri hrang an nei angin nihna pawimawh bik an nei vek a ni," a ti bawk.

He in chhungah hian kil tin maiah dar chhertute meiling têk sawk sawk hmuh tur a awm a, dar leh thir inkhak ri leh hnathawktute han tan zawnga an rawlte pawh hriat tur a awm bawk a. He mite kut chhuak dar hi Egypt rama Sinai tlanga awm St. Catherine's Monastery-ah an vaw ri a, Israel rama Mount Tabor-ah pawh he mite siam tho hi an vua a. Denmark ramah phei chuan Aarhus-ah an dar siam, ton thum laia rit a awm a. He dar hi Aarhus khuaa nau piang an awm apiangin an vaw ri thin a, organ shape-a siam niin, hetianga siam dar lian ber nghe nghe.

He in, chhawng hnih chauhva sang hi pawn lam atang chuan kum tina dar 300 siam chhuak thin, khawvel hmun hrang hranga biakin leh hmun pawimawha dar awmte siam chhuaktu, Austria ram tana in chhuanawm tak a ni ang tih rin ngaihna pawh a awm lo a. Austria rama dar siamtu (an tawng chuan 'glockengiesserei') te in, chhungkaw pakhatin an enkawl, ram za chuang fe-a dar thawn chhuaktu, sakhaw hrang hrang pariat betuten an dawr rawn a ni tih pawh rin a harsa. Dar siamtu tam tak an chuai a, khawvel mite chhinchhiahna atanga nawh reh an nih tawh hnuah pawh Tyrolean chhungkuate hi chuan tun thlengin dar an la siam chhuak zel a ni.

Innsbruck atang hian hmar lamah Germany chu KM 38 chauhva hla a ni a, chhim lamah Brenner Pass kal tlangin Italy pawh KM 40 chauhva hla a ni bawk a. Alps tlang lianpui mai bulthuta kalin biakzin (pilgrim) te chuan dar kengin Cologne, Florence, Rome leh hmun dangte an pan thin a. Hengho dar ken zawng zawng hi Grassmayr Foundry atanga siam vek a ni thin.

Innsbruck hi tunhma atanga mi hausate chenna hmun ni thin, Hansurg lal chhungkaw thut hmun, sumdawng liante chenna hmun, in mawi leh nalh tak tak dinna thin a ni hrim hrim a. Heng mite hian an hun laiin an in chunga dar dah a, eng emaw hun pawimawh leh ni bika vuak/thin rik chu an kalphung a lo ni tawh a. Kum AD 1500 lai vela Emperor Maximilian I in a din Goldenes Dachl (Golden Roof) te chu dar hmanga siam bang chei mawi a ni a. Dom St Jakob cathedral-ah chuan tun thlengin a hun takah kum 1500-a an lo dah  tawh darte chu a la ri thin an ti.

He Grassmayr Foundry hian tun hnaiah khawvela dar lian ber an siam a, ton 25 zeta rit niin, Romania khawpui Bucharest-a Cathedral of National Redemption-ah an dah a. He biakin hi sak mek niin, an la zo fel chiah lo va, lei atanga a chhip zum san zawng chu metre 125 lai a ni! He hmuna dar ton 25 zeta lian an dah hi an vuak hunah chuan he khawpuia cheng mi maktaduai khatte chuan chhun laiah pawh an hre vek thei dawn an tih chu!

Grassmayr Foundry aia upa dar siamna hmun hi England khawpui London-ah a awm a. Anni hi Whitechappel Bell Foundry an ni ve thung a, Big Ben dar te, America rama awm ta Statue of Liberty Bell-te siamtu an ni a, anni hi 1570 atanga dar siam tawh niin sawi a ni.

Hetiang hi ni mah se Grassmayr Foundry hi a lar chho tual tual a. Nikum khan Whitechappel-a an meichhemna hlui chu Grassmayr Foundry hian an leisak nghe nghe a. Europe-a dar siam hmanga sumdawnna hi tlahniam mah se, khawvel hmun dangah hralh a la kal hle niin Grassmayr chuan a sawi a. Nikum khan Philipines-ah ringawt dar 20 an hralh niin a sawi.

Khawvel hmun tinah dar hi hman a la ni a. Inkhawm tura inkoh khawm nan te, innei tur hriattir nan te, mitthi awm thu inhrilh nan te leh thil dang dangah hman a la ni a; Grassmayr chhungkaw sumdawnna hi a la hlawk viau a ni.

An dar siam chhuahte hi a leituten an duh tawh loh chuan an laksak a, dar thlan an tih mai, Grassmayr Foundry-in an siamah an dah khawm leh thin an ti.

Comments

Popular posts from this blog

Thiago Alcantara

The US Open