Hlim Ve An Phal Lo
Sikkim kan kal chungchang bawk sawi leh ta ila. Kan kal hunlai hi vaiho kan tih nawlpui - Hindu-ho kûtpui ur lai vel a ni a, hmun tinah vai hlim hmel leh zauthau hmel hmuh tur a awm a. Anni hi chuan vai nih hi an han tlin khawp a, khawi hmunah pawh hian an vai zia hi a lang ngawih ngawih mai thin.
Sikkim luh hmain India rama Tourist destination langsar zinga mi Darjeeling kan tlawh a. Darjeeling khawpui, mi nuai khat leh tlem chenna hmun, englai pawha tourist sâng tam takin an chen chilh reng hmunah hian hlimna chi hrang hrang a tam hlê tih a hriat.
A hmingthan aiin Darjeeling khawpui hi a ropui lo va. Khawpui chhung kawng a chêp a, thil man a to va, lirthei chuan man a to uchuak hlê bawk a. Khualzin tam takin an tlawh hut hut reng a ni chungin an khawlai a fai lo va, hmun tinah bawlhhlawh hmuh tur a awm ni maiin ka hria. Ka ngaimawh leh ka mit timimtu langsar ber erawh - kawngpui kama mimal tui lâkna pipe kawi ngil ngel awm thuah tun te, chûng atanga tui rawn pût te, kawngpuia tui luang zeih zuih hmuh tur awm zel zul te chu a ni.
Darjeeling khawpui kal tawh phawtin tlawh ngei ngei an tum zinga pakhat chu Chowrasta a ni ngei ang. Chutah chuan ni tin hian intihhlimna hun an hmang a. Hmun zawl thawleng takah, thutna mûmal awm lovin, dawhsan an siama zai leh lama hun hmangte chu kan en tuau tuau a. Tumah inngaihsak lêm lovin kan zi hut hut a. A tual hual vêla dawr chi hrang hrangah chuan duh duh kan en a, kan lei bawk a! A sirah nula leh tlangval thenkhatin ei tur siam chawp, tharlam tak tak chu local ve takin an lo zuar a; an hralh thei phian lehnghâl a! An bul lawkah chuan rawng hmanga hmai chei mawi thiam an lo awm a, man chawiin an incheitir sup sup bawk a. A then an haw a, chutih lai mek chuan a then an rawn kal ve mek bawk a!
Chutiang hmun, lirthei tlan vêl leh lirthei khu leng vêlin a tihbuai lohnaah chuan thawveng taka hun hmang duhte chu an pung khawm tawp mai a. A hranpain luh man a awm lo va, kan lût tawp a, show an neih laia lamte chu lam nawntir kan duh chuan pawisa pe-a tih nawn tir leh theih te pawh an ni a. A sir atanga khaw thlir duh tan lah duhthusama khaw thlirna tha a awm a. Souvenir lei duh tan thil chi hrang hrang lei tur a awm a, lehkhabu dawr lian ve tak pawh a awm. India ram lehkhabu mai bakah sâp novel chi hrang hrang pawh kim tak a ni.
Chutah chuan chi tin hnam tin kan leng za a ni hawt a. Sâp pachal leh sâp nula hmel thianghlim, an hmel en aia an pheikhawk bal leh lawi si te pawh hmuh kim sen loh khawpa tam an awm a. Dawhsana Nepali nula hmel chhe lo zetin english, hindi leh nepali tawng dak thlarha thu a puante chu a ngaihsak pawl awm mah se, ngaihsak lêm lo kha a tam zâwk kan ni ang!
Chowrasta anga han siam ve mai theih hmun hi kan ramah a tam lutuk. Anni aiin a sir vêla dawr han siam te pawh kan thiam zâwk tih ka hria a. A bula an khaw tleirâwl ni awm takin ei tur an lo zawrh te pawh kan khaw inkhelhpui laia a sira ei tur lo siamtute siam aia a tuina bîk ka hre lo rêng rêng!
Gangtok khawpuiah pawh hetiang deuha lirthei tihbuai loh hmun a awm kha - MG Marg! India mi i nih chuan khawi khuaah pawh MG Road a lo awm a nih chuan MG chu 'Mera Gunda' tihna a ni lo va, 'Mahatma Gandhi' tihna a ni tih i hrethiam vek ang. Gangtok khawpui laili lai taka MG Marg (Marg - Road), lirthei chîm buai lohva a duh apiang zalen taka an tei vêlna tur hmun, kilomoter khat zeta thui lo awm, a chhuat hnum leh tliang hlurh maia i kal chuan engtin emaw tak i thaw a veng huai huai ve ngei ang.
Kawngpui zau tak pahnih, a kara thing leh thut chawlhna tur thutthleng an dah thlur phei zui mai, kawngpui kama dawr chi hrang hrang awmna hmun MG Marg-ah pawh hian chi tin hnam tin kan leng za a ni ringawt mai. He hmunah hian sam siamna te, Chinese Restaurant leh Bar te, Bata slipper zawrhna hmun te thlengin a awm a; Vawk sa thau i duh pawhin a awm chiang khawp mai!
Ni, he hmunah hian kawngpui leh a sira bawlhhlawh paih phal a ni lo va, mei zûk pawh an khap. Sikul naupang leh khualzin kan insûlpel a. A thenin mi dang thla an la a, a thenin kawngpui leh a kam sira in mawi tak tak ding thla an la a, a then an lo in-selfie bawk a. Chutiang hmunah chuan thawpikna kan kalsan a, lirthei tlân zut zut avanga lungmuang lo taka kan bazar-na hmun dawrpui hmun dang angin thin a phu ve dut dut lo.
Heng hmun pahnih chauh ka ngaihtuah pawh hian ka lung a chhe lek lek a ni! Engati nge mi ramah hian hetiang hi a awm bîk a, kan ramah a awm loh bîk!? Kan ramah chuan hmun âwl apiangah lirthei kan tlar khat a. Mihringin hun leh hmun thawl kan neih vena turin engmah kan zuah lo. Pawl kan din a, chumi hmang chuan kan hmun âwl neih vete chu engtin tin emaw kan nawr tawm a; kan hmun tha lai zawng zawng hi a chêp khawlo zo vêl vek mai a nih hi!
Darjeeling khawpuiah khan zan rei a awm vak lo. An hal ri leh dup thin a, kawngpuiah lirthei an tlân reng a, vai thalai hlim thâwm hriat tur a awm reng. Intibuai leh rui buai ka hmu lo va, chutiang an sawi pawh ka hre lo.
Kan ram ka thlir a. Thalai kal khawmna tawh phawt chu buai tur, thil tha lo eng emaw thlenna tur emaw kan ti ni hian ka hria a. Kan khawtlang hruaitute chuan - e khai, hetia kan thalaite an pun khawm chuan awmze neiin i hmang dawn ang u hmiang, heti zawng hian le - ti lovin, kan han khap hmak hmak mai a! Zan rei deuh thlenga dawr hawng apiang kan melh rum a, an dawr hawn rei avang chuan khawtlang him lo riau hian kan hria a; engkim hi kan hlau ni hian a lang thei hial a sin!
Ni, kan ramah hian Tourism department-te hi kan han dem viau thin tak naa, kan awmdan leh kan nihdan ngaihtuah hi chuan Tourism department tan hian hma lâk vak ngaihna awmin ka hre lo. Kan ramah hian tourist lo kal ta se, thimhlimah kan mutsan vek ang a, kan inkhâwm san ang a, kan committee san ang a. 'E khai, he ramah hi chuan hlim ve an phal lo a nih hi,' min tih hial ka ring.
Keimahni hrim hrim pawh hi kan hnam hlim tak emaw kan intih lai hian, keini aia hlim leh khawvêl nuam ti zâwk, keini aia sual chuang hauh si lo hi an lo tam hlê thei dawnin ka hria a. Kan thalaite hian, 'Kan nu leh pa te, kan khawtlang leh kan sakhaw hruaitute hian kan hlim ve an phal lo' ti hial ta se, hnial hneh an har viauin ka ring a ni.
Sikkim luh hmain India rama Tourist destination langsar zinga mi Darjeeling kan tlawh a. Darjeeling khawpui, mi nuai khat leh tlem chenna hmun, englai pawha tourist sâng tam takin an chen chilh reng hmunah hian hlimna chi hrang hrang a tam hlê tih a hriat.
A hmingthan aiin Darjeeling khawpui hi a ropui lo va. Khawpui chhung kawng a chêp a, thil man a to va, lirthei chuan man a to uchuak hlê bawk a. Khualzin tam takin an tlawh hut hut reng a ni chungin an khawlai a fai lo va, hmun tinah bawlhhlawh hmuh tur a awm ni maiin ka hria. Ka ngaimawh leh ka mit timimtu langsar ber erawh - kawngpui kama mimal tui lâkna pipe kawi ngil ngel awm thuah tun te, chûng atanga tui rawn pût te, kawngpuia tui luang zeih zuih hmuh tur awm zel zul te chu a ni.
Darjeeling khawpui kal tawh phawtin tlawh ngei ngei an tum zinga pakhat chu Chowrasta a ni ngei ang. Chutah chuan ni tin hian intihhlimna hun an hmang a. Hmun zawl thawleng takah, thutna mûmal awm lovin, dawhsan an siama zai leh lama hun hmangte chu kan en tuau tuau a. Tumah inngaihsak lêm lovin kan zi hut hut a. A tual hual vêla dawr chi hrang hrangah chuan duh duh kan en a, kan lei bawk a! A sirah nula leh tlangval thenkhatin ei tur siam chawp, tharlam tak tak chu local ve takin an lo zuar a; an hralh thei phian lehnghâl a! An bul lawkah chuan rawng hmanga hmai chei mawi thiam an lo awm a, man chawiin an incheitir sup sup bawk a. A then an haw a, chutih lai mek chuan a then an rawn kal ve mek bawk a!
Chutiang hmun, lirthei tlan vêl leh lirthei khu leng vêlin a tihbuai lohnaah chuan thawveng taka hun hmang duhte chu an pung khawm tawp mai a. A hranpain luh man a awm lo va, kan lût tawp a, show an neih laia lamte chu lam nawntir kan duh chuan pawisa pe-a tih nawn tir leh theih te pawh an ni a. A sir atanga khaw thlir duh tan lah duhthusama khaw thlirna tha a awm a. Souvenir lei duh tan thil chi hrang hrang lei tur a awm a, lehkhabu dawr lian ve tak pawh a awm. India ram lehkhabu mai bakah sâp novel chi hrang hrang pawh kim tak a ni.
Chutah chuan chi tin hnam tin kan leng za a ni hawt a. Sâp pachal leh sâp nula hmel thianghlim, an hmel en aia an pheikhawk bal leh lawi si te pawh hmuh kim sen loh khawpa tam an awm a. Dawhsana Nepali nula hmel chhe lo zetin english, hindi leh nepali tawng dak thlarha thu a puante chu a ngaihsak pawl awm mah se, ngaihsak lêm lo kha a tam zâwk kan ni ang!
Chowrasta anga han siam ve mai theih hmun hi kan ramah a tam lutuk. Anni aiin a sir vêla dawr han siam te pawh kan thiam zâwk tih ka hria a. A bula an khaw tleirâwl ni awm takin ei tur an lo zawrh te pawh kan khaw inkhelhpui laia a sira ei tur lo siamtute siam aia a tuina bîk ka hre lo rêng rêng!
Gangtok khawpuiah pawh hetiang deuha lirthei tihbuai loh hmun a awm kha - MG Marg! India mi i nih chuan khawi khuaah pawh MG Road a lo awm a nih chuan MG chu 'Mera Gunda' tihna a ni lo va, 'Mahatma Gandhi' tihna a ni tih i hrethiam vek ang. Gangtok khawpui laili lai taka MG Marg (Marg - Road), lirthei chîm buai lohva a duh apiang zalen taka an tei vêlna tur hmun, kilomoter khat zeta thui lo awm, a chhuat hnum leh tliang hlurh maia i kal chuan engtin emaw tak i thaw a veng huai huai ve ngei ang.
Kawngpui zau tak pahnih, a kara thing leh thut chawlhna tur thutthleng an dah thlur phei zui mai, kawngpui kama dawr chi hrang hrang awmna hmun MG Marg-ah pawh hian chi tin hnam tin kan leng za a ni ringawt mai. He hmunah hian sam siamna te, Chinese Restaurant leh Bar te, Bata slipper zawrhna hmun te thlengin a awm a; Vawk sa thau i duh pawhin a awm chiang khawp mai!
Ni, he hmunah hian kawngpui leh a sira bawlhhlawh paih phal a ni lo va, mei zûk pawh an khap. Sikul naupang leh khualzin kan insûlpel a. A thenin mi dang thla an la a, a thenin kawngpui leh a kam sira in mawi tak tak ding thla an la a, a then an lo in-selfie bawk a. Chutiang hmunah chuan thawpikna kan kalsan a, lirthei tlân zut zut avanga lungmuang lo taka kan bazar-na hmun dawrpui hmun dang angin thin a phu ve dut dut lo.
Heng hmun pahnih chauh ka ngaihtuah pawh hian ka lung a chhe lek lek a ni! Engati nge mi ramah hian hetiang hi a awm bîk a, kan ramah a awm loh bîk!? Kan ramah chuan hmun âwl apiangah lirthei kan tlar khat a. Mihringin hun leh hmun thawl kan neih vena turin engmah kan zuah lo. Pawl kan din a, chumi hmang chuan kan hmun âwl neih vete chu engtin tin emaw kan nawr tawm a; kan hmun tha lai zawng zawng hi a chêp khawlo zo vêl vek mai a nih hi!
Darjeeling khawpuiah khan zan rei a awm vak lo. An hal ri leh dup thin a, kawngpuiah lirthei an tlân reng a, vai thalai hlim thâwm hriat tur a awm reng. Intibuai leh rui buai ka hmu lo va, chutiang an sawi pawh ka hre lo.
Kan ram ka thlir a. Thalai kal khawmna tawh phawt chu buai tur, thil tha lo eng emaw thlenna tur emaw kan ti ni hian ka hria a. Kan khawtlang hruaitute chuan - e khai, hetia kan thalaite an pun khawm chuan awmze neiin i hmang dawn ang u hmiang, heti zawng hian le - ti lovin, kan han khap hmak hmak mai a! Zan rei deuh thlenga dawr hawng apiang kan melh rum a, an dawr hawn rei avang chuan khawtlang him lo riau hian kan hria a; engkim hi kan hlau ni hian a lang thei hial a sin!
Ni, kan ramah hian Tourism department-te hi kan han dem viau thin tak naa, kan awmdan leh kan nihdan ngaihtuah hi chuan Tourism department tan hian hma lâk vak ngaihna awmin ka hre lo. Kan ramah hian tourist lo kal ta se, thimhlimah kan mutsan vek ang a, kan inkhâwm san ang a, kan committee san ang a. 'E khai, he ramah hi chuan hlim ve an phal lo a nih hi,' min tih hial ka ring.
Keimahni hrim hrim pawh hi kan hnam hlim tak emaw kan intih lai hian, keini aia hlim leh khawvêl nuam ti zâwk, keini aia sual chuang hauh si lo hi an lo tam hlê thei dawnin ka hria a. Kan thalaite hian, 'Kan nu leh pa te, kan khawtlang leh kan sakhaw hruaitute hian kan hlim ve an phal lo' ti hial ta se, hnial hneh an har viauin ka ring a ni.


A va han tha ve le, nang nge nge
ReplyDeleteA va ngaihnawm thin em.
ReplyDeleteA va ngaihnawm thin em.
ReplyDeleteHlim ve te pawh hi kan hlau ta ve ang mipui te pawh hian.
ReplyDelete(Sakhmel lo lang pho pheu khian a hmun khi a ti phuisui hle mai a)