Sikkim-ah Siamtu Ropuinain Min Sik
Kum 1975-a India rama rawn inchhûng lût ve chauh Sikkim hi a awmna hmunin a zir avangin India ram mai ni lo, khawvêl hmun dang atang pawhin mi tam takin an tlawh tawh a, an tlawh mek reng bawk a. An state ei hmuhna ber pawh an lo leh huan neih bakah mikhual an neihte atangin a ni a. Mizo zingah pawh he state tlawhtu tam tak an awm tawh a, Kolasib atang pawhin tlawhtu a khat tâwkin kan awm ve reng a ni.
Vanneihthlâk takin Sikkim tlawhin ka zin ve hlauh mai a. A hmain Sikkim chanchin te, Kanchenjunga tlang avanga a ram mawizia leh leilung hausakna a neih hrang hrangte chu awm hmun atangin ka lo hre ve fo tawh a. A hmuna kal chilh nen chuan a dan erawh a dang hle mai.
Gangtok khawpuia kan thlenna hotel atangin mikhual hovin an tlawh thin hmun hrang hrang pana kan kalnaa ka rilrua lo awm lian ber chu - Pathian thil siam mawizia leh kan Pathian themthiamzia a ni.
Hun eng emaw chen khawvêla tlang sang ber ni-a an ngaih, an tehna a lo dik loh avanga khawvêla tlang chhip sang ber ni ta lo, pathumna ni ta zâwk Kanchenjunga tlang, vur var vo maiin a khuh, bawl hruih mai si, lian leh zahawm taka inkham ruah mai ka mit ngeia ka han hmu chu - Ka thinlungah hian engtin emaw tak a rawn thawk a, sawi chhuah thiam hleihtheih loha min tawktu a awm tlat a! Chu tlang sang leh lian êm êm mai, a san êm avanga englai mai pawha vur khâwnin a bawh reng mai chu Pathian thil siam ngei a ni tih ka thilungah a rawn lang a. Sam 89:11, 'Vânte khi i ta a ni a, lei pawh hi i ta a ni; Khawvêl leh a chhûnga thil awm zawng zawng hi nangma din a ni,' tih chuan mi rawn thum-rawn tluk tluk a!
Kanchenjunga tlang vur khâwn ko ber burte chu Sikkim state kan luh tan tirha luipui mawi êm êm mai - Teesta lui siamtu a ni tih te, he Kanchenjunga leh Himalaya tlang thlurho (The Himalayas) avang hian Arunachal Pradesh-ah Siang lui a luang thei a, Assam-ah Brahmaputra - Ganges lui thleng thleng siamtu a ni tihte ka ngaihtuah a. Arunachal Pradesh-a mi tam takin Siang luipui leh a kam behchhana ni tin nun an hman mek dan te, Brahmaputra luipui leh a chhehvêl avanga Assam state ropuina te; mipui sang tam takin an nunna atana an hman dan te chu ka ngaihtuah a. China ram atanga intan a, Yarlung Tsangpo rawn luang zêl, Bangladesh atanga Bay of Bengal a luan luh hmaa a siam Ganges lui leh Ganges Delta avanga India ram nunphung leh sakhaw biak dan chi hrang hrang a thunun nasatzia te chu a hranpa ngata a chaia chai tham takzet a nihzia te ka ngaihtuah a ni.
Chu'ng ka ngaihtuahnaa rawn lût zut zut avang chuan Kanchenjunga tlang chu zahawm riau hian ka hria a. Pathian ang maia mi tam takin an bia te chu mak ka ti lo hial a! Zing ni chhuakin a rawn chhun a, vur tlang a rawn em tlêt sut mai hmuh tuma Tiger Hills, Darjeeling, West Bengal-ah te; Lungtung Valley, Sikkim-ah te; Nathang Valley, Sikkim-ah te; Tashi View Point, Gangtok, Sikkim-ah te leh hmun dangah te pawh - mipui sâng tam tak an kal khâwm thin an tih te chu ka hrethiam takzet.
India leh China ram inrina lai, inkal pawhna pakhat - Nathula (A thenin Natu La an tih) Pass te, a kalkawnga Tsomgo Dil leh a chhehvêl ram mawi lutuk maite khan thil dang min ngaihtuahtir thei lo - Pathian ropuizia chauh lo chu! Mihring siam kawng mam tha tak awm mah se, kawng kam tawn tawna Pathian thil siam mawina chuan a boruak vâwt vîn tûk maiin min sik ngawt ngawt ang mai chuan min sik ngawt ngawt a! Vurin a hmeh keh zawh loh, vur tla vawi tam an tawrh tawh avanga lung sakhat leh chang tawh lutuk mai lo ni ta te, tlang pang phihrît tak tak, mihring siam ve rual lohva mawina danglam min thlir tirtute chuan siamtu themthiamzia min hrilh mawlh mawlh a ni.
Nathula Pass, tuifinriat zawl (sea level) atanga feet 14,140 zeta sang atang chuan khawvêl chung lamah kan awm ta emaw ti mai tur a ni a. Khaw vâwt lutuk kara thli thaw her her chuan hnar a tithip hlur a, kaa thâwk a ngai tel a, boruak thianghlim (oxygen) mamawhna a sang duh hlê! Chutianga hmun sang atang chuan han hawi vêl ila, mit tlin tâwkin Pathian chuan a ropuizia a lo lantir leh a! Han hawi thlâka veilam sira Elephant Lake an tih mai lo lang var tle ser serte chu a mak a. Chutiang tlang sangah engtin nge chutiang khawpa lian dîl a awm theih tih chu thinlunga zawhna lo lût nghâl a ni. A ding lama kan kal pelh tak Tsomgo Lake, tuifinriat zawl atanga feet 12,400 zeta dîl lo tling pum mai te pawh chu a mawizia sawi fiah rual a ni lo; hmuh chauhva chiang chi a ni.
Silk Route an tih mai, mawi chingchivêt leh hmuhnawm - hlauhawm si faktuten, 'The roads to some of the heavens in the world' an tihte chuan helai rama Pathianin mawina a dah mawizia a hrilh fiah ngawih ngawih hian ka hria a. Ni, chutiang hmunah chuan 'Vânte khian Pathian ropuizia chu an hriattîr a; boruak zau tak khian a kut chhuak chu a lantîr ṭhîn' (Sam 19:1) tih te chuan thinlung a rawn deng dawt dawt a. Chutiang hunah chuan, 'A thil hmuh theih loh (a chatuan thil tihtheihna leh a Pathianzia chu) khawvêl siam tirh atâ fiah taka hmuhin a awm a, thil siamah chuan a lang a ni;' (Rom 1: 20) tih te chuan chiang leh fiah takin min rawn sik zawk zawk mai a ni!
Davida'n, "I vân, i kut chhuak te, thla leh arsi i ruat hote khi, ka ngaihtuah châng chuan, ‘Mihring hi eng nge maw a niha, i hriat reng ṭhin ni? Mihring fapa pawh hi eng nge maw a nih a, i kan ṭhin ni?’ ka ti ṭhîn,” (Sâm 8:3, 4) a tih laia siamtu laka a inngaihtlawmna kha zuk tâwmpui ve thei ruai ruai i a!
Vanneihthlâk takin Sikkim tlawhin ka zin ve hlauh mai a. A hmain Sikkim chanchin te, Kanchenjunga tlang avanga a ram mawizia leh leilung hausakna a neih hrang hrangte chu awm hmun atangin ka lo hre ve fo tawh a. A hmuna kal chilh nen chuan a dan erawh a dang hle mai.
Gangtok khawpuia kan thlenna hotel atangin mikhual hovin an tlawh thin hmun hrang hrang pana kan kalnaa ka rilrua lo awm lian ber chu - Pathian thil siam mawizia leh kan Pathian themthiamzia a ni.
Hun eng emaw chen khawvêla tlang sang ber ni-a an ngaih, an tehna a lo dik loh avanga khawvêla tlang chhip sang ber ni ta lo, pathumna ni ta zâwk Kanchenjunga tlang, vur var vo maiin a khuh, bawl hruih mai si, lian leh zahawm taka inkham ruah mai ka mit ngeia ka han hmu chu - Ka thinlungah hian engtin emaw tak a rawn thawk a, sawi chhuah thiam hleihtheih loha min tawktu a awm tlat a! Chu tlang sang leh lian êm êm mai, a san êm avanga englai mai pawha vur khâwnin a bawh reng mai chu Pathian thil siam ngei a ni tih ka thilungah a rawn lang a. Sam 89:11, 'Vânte khi i ta a ni a, lei pawh hi i ta a ni; Khawvêl leh a chhûnga thil awm zawng zawng hi nangma din a ni,' tih chuan mi rawn thum-rawn tluk tluk a!
Kanchenjunga tlang vur khâwn ko ber burte chu Sikkim state kan luh tan tirha luipui mawi êm êm mai - Teesta lui siamtu a ni tih te, he Kanchenjunga leh Himalaya tlang thlurho (The Himalayas) avang hian Arunachal Pradesh-ah Siang lui a luang thei a, Assam-ah Brahmaputra - Ganges lui thleng thleng siamtu a ni tihte ka ngaihtuah a. Arunachal Pradesh-a mi tam takin Siang luipui leh a kam behchhana ni tin nun an hman mek dan te, Brahmaputra luipui leh a chhehvêl avanga Assam state ropuina te; mipui sang tam takin an nunna atana an hman dan te chu ka ngaihtuah a. China ram atanga intan a, Yarlung Tsangpo rawn luang zêl, Bangladesh atanga Bay of Bengal a luan luh hmaa a siam Ganges lui leh Ganges Delta avanga India ram nunphung leh sakhaw biak dan chi hrang hrang a thunun nasatzia te chu a hranpa ngata a chaia chai tham takzet a nihzia te ka ngaihtuah a ni.
Chu'ng ka ngaihtuahnaa rawn lût zut zut avang chuan Kanchenjunga tlang chu zahawm riau hian ka hria a. Pathian ang maia mi tam takin an bia te chu mak ka ti lo hial a! Zing ni chhuakin a rawn chhun a, vur tlang a rawn em tlêt sut mai hmuh tuma Tiger Hills, Darjeeling, West Bengal-ah te; Lungtung Valley, Sikkim-ah te; Nathang Valley, Sikkim-ah te; Tashi View Point, Gangtok, Sikkim-ah te leh hmun dangah te pawh - mipui sâng tam tak an kal khâwm thin an tih te chu ka hrethiam takzet.
India leh China ram inrina lai, inkal pawhna pakhat - Nathula (A thenin Natu La an tih) Pass te, a kalkawnga Tsomgo Dil leh a chhehvêl ram mawi lutuk maite khan thil dang min ngaihtuahtir thei lo - Pathian ropuizia chauh lo chu! Mihring siam kawng mam tha tak awm mah se, kawng kam tawn tawna Pathian thil siam mawina chuan a boruak vâwt vîn tûk maiin min sik ngawt ngawt ang mai chuan min sik ngawt ngawt a! Vurin a hmeh keh zawh loh, vur tla vawi tam an tawrh tawh avanga lung sakhat leh chang tawh lutuk mai lo ni ta te, tlang pang phihrît tak tak, mihring siam ve rual lohva mawina danglam min thlir tirtute chuan siamtu themthiamzia min hrilh mawlh mawlh a ni.
Nathula Pass, tuifinriat zawl (sea level) atanga feet 14,140 zeta sang atang chuan khawvêl chung lamah kan awm ta emaw ti mai tur a ni a. Khaw vâwt lutuk kara thli thaw her her chuan hnar a tithip hlur a, kaa thâwk a ngai tel a, boruak thianghlim (oxygen) mamawhna a sang duh hlê! Chutianga hmun sang atang chuan han hawi vêl ila, mit tlin tâwkin Pathian chuan a ropuizia a lo lantir leh a! Han hawi thlâka veilam sira Elephant Lake an tih mai lo lang var tle ser serte chu a mak a. Chutiang tlang sangah engtin nge chutiang khawpa lian dîl a awm theih tih chu thinlunga zawhna lo lût nghâl a ni. A ding lama kan kal pelh tak Tsomgo Lake, tuifinriat zawl atanga feet 12,400 zeta dîl lo tling pum mai te pawh chu a mawizia sawi fiah rual a ni lo; hmuh chauhva chiang chi a ni.
Silk Route an tih mai, mawi chingchivêt leh hmuhnawm - hlauhawm si faktuten, 'The roads to some of the heavens in the world' an tihte chuan helai rama Pathianin mawina a dah mawizia a hrilh fiah ngawih ngawih hian ka hria a. Ni, chutiang hmunah chuan 'Vânte khian Pathian ropuizia chu an hriattîr a; boruak zau tak khian a kut chhuak chu a lantîr ṭhîn' (Sam 19:1) tih te chuan thinlung a rawn deng dawt dawt a. Chutiang hunah chuan, 'A thil hmuh theih loh (a chatuan thil tihtheihna leh a Pathianzia chu) khawvêl siam tirh atâ fiah taka hmuhin a awm a, thil siamah chuan a lang a ni;' (Rom 1: 20) tih te chuan chiang leh fiah takin min rawn sik zawk zawk mai a ni!
Davida'n, "I vân, i kut chhuak te, thla leh arsi i ruat hote khi, ka ngaihtuah châng chuan, ‘Mihring hi eng nge maw a niha, i hriat reng ṭhin ni? Mihring fapa pawh hi eng nge maw a nih a, i kan ṭhin ni?’ ka ti ṭhîn,” (Sâm 8:3, 4) a tih laia siamtu laka a inngaihtlawmna kha zuk tâwmpui ve thei ruai ruai i a!

Ka kal ve tum ai khan ka Chiang zawk daih mai, chhiar a manhla hle mai.
ReplyDeleteHehe, i tilawmawm e.
Deleteka kal ve renga a hmun a ka awm ai khan ka chiang zawk tlat mai
ReplyDeleteHaha, i ti tak tak maw.. thanks.
Delete