Xi Jinping
Kum zabi 21-naa khawvêl ram hruaitu zingah hian ram khata lal ber leh roreltu an nih hmaa pûka chêng thin, huan leh lo (farm) a hnathawk thin an tam kher lo vang.
Kum sawmnga liam taah khan China ram khawpui Beijing chu Cultural Revolution vanga buaina chhûm chhah takin a tuam hlup hlup a. Hetih lai hian kum 15-a upa Xi Jinping pawh he buaina avang hian nun harsa tak karah dam khawchhuah tumin a tâl pâwl ve nasa hlê a. China ram phairuam leh tlangah thingtlang nun harsa tak a hmang thin a ni.
Xi-a'n hetiang hun thim a hmanna hi Yan'an bial niin, an ram chhunga tualchhung indona nasa tak a chhuah laia Communist-te kulh rinawm ni thin, "Chinese revolution laia ram thianghlim" an tih ngat thin a ni nghe nghe.
Tûnah chuan President Ji Xinping chuan a tum hnih nan kum nga atan China rama mi pawimawh ber niin hun a hmang leh tawh a. Chinese Communist Party chu chak takin a hruai a ni mai lo, China ram pumpui chu khawvêla ram ropui ber zingah a dah mek a. China chu khawvêla ram ropui ber, thiltithei ber, ram dangin an el leh an er a ni mek tawh a. Ram dang hruaitute chuan Xi chu a thatna aiin a chhiatna sawi nuam an ti mek.
Kum 1968 khan Mao Zedong chuan China rama thalai maktaduai telte chu China ram thingtlang khuaah zin a, loneitute nun harsatzia hmu chunga nunphung zir turin a lo fuih tawh a. Chu zirtirna chu Xi hi chuan a nunpui tawh thin a lo ni daih tawh a. A rawn chawr chhuahna thingtlang khua chu tûnah chuan Communist Party zuitute tana tlawh mâkmawh a ni tawh nghe nghe a ni.
Xi chuan mihring nun tak tak te, a ngaihdan chi hrang hrang te, tuna a nihna te chu a nun hmasa lam, pûk chhunga hun a hman lai atanga a lo zir tawh a nih thu a sawi chamchi a. "Kei chu he leia vaivut fapa hi ka ni reng ang. Ka thinlung hi Liangjiahe-ah a awm a, Liangjiahe hi min siamtu a ni. Kum 15 mi ni-a khawvêl ka hmelhriat tirh khan mak ka ti a, ka hrethiam lo va. Mahse, kum 22 mi ni-a he khua ka chhuahsan kha chuan ka nunah hian tih tur ka chiang tawh a, inrintâwkna nen khawvêl ka hmachhawn tawh a ni," a ti.
Chinese Communist Party Chairman ropui Mao-a lehkhabu sen tê (little red book) chu China rama communist party zuitu zawng zawngin an chhiar thin a. Chutiang chiah chuan tûna Chairman Xi-a ngaihdan leh thusawi ropui tak tak te chu China ram kawtthlêr lun laiah rawng senin, lianpui puiin, mi zawng zawng chhiar turin tar chhuah a ni ve ta thung a. Xi-a chawimawina leh hriatrengna tur hian China ram hmun tam takah museum an sa hial tawh a. A chawr chhuahna thingtlang khaw tana a thil tih that te, thawhrimna hmanga nun tak tak thawh chhuah a ngaihziate chu China ram kil tinah sawi a ni ta.
China ram ropui leh zau êm êm maia President a nih hun chhung kum nga hmasa zâwkah Xi Jinping chuan pa ropui leh ngaihsanawm a nihzia chu China ram mipuite thinlungah a tuh a. Mipuite tan pa nih a tlinzia a lantir a, thingtlang khuaah vawi tam tak a zin a, kut hnathawktute chu an hnathawhna hmun ngeiah a kal chilh a, a fuih a. Thalai lehkha zir mekte chu nunphung hrilhin, kawrkilh hi a tir lam pahnih kan kilh dik tawh chuan a tawp lamah kilh dik loh theih a ni lo va, chutiang bawkin a tir lam a dik loh chuan a tawp lam dik ngaihna a awm lo tiin, mihring nunphungah a tir atanga fimkhur a ngaihzia a zirtir thin a. Chhang zawrhnaah lei hmasatu ni bîk lovin, mipui intlarnaah a intlar a, a chaw chhun man chu amah ngeiin a pe bawk thin.
A President term hnihna hmang mek Xi hi hetiang ni tura a inzir chhuahna hian a zir a, nun awmzia a man a. A tleirawl laia a in leh a chhungkua tlansana politics avanga pûka a chen avangin harsatna a hlau lo va, harsatna atanga inzir chhuah dan a hria a. "Tawnhriat nei tlem tak ni chunga thuneihna changtute hian an chanchin chu thil mak leh ngaihnawm niin an ngai thin. Mahse, kei chuan thil mak siam chawp hi ka thlir lo va, thuneihna leh pangpar mawi hmanga inchawimawina leh ropuinate hi ka thlahlel ve lo. Mihring inzawmna hi ka ngaipawimawh a, rip chhunga khungte nun ipikte rilru tur thlengin ka hria a, politics ka hriatthiamna hi mi dang aiin a thûk zâwk a ni," a ti hmiah mai!
Xi-a pa hi Communist revolution laia an hero thin a ni a; chuvangin a nunah Communist Party puanzar sen chuan awmze thuk tak a nei a. Mahse, kum 1960 chhovah Chairman Mao chuan Communist party revolution-a mi tangkai tak tak te chu manin taninah a khung a, Xi-a pa pawh chutiang zingah chuan a tel a. A unaunu chu mahni inthat lo thei lova nawr luih a ni a. Kum 13 a nihin Beijing-a school zawng zawng khar a ni a, zirtirtute chu vuak an ni a, an nunna lâksak hial te pawh an awm.
Red Guards-ten a nu leh pa, a thian leh a unaute hmuh phâk lohvin an hruai hrang a, thi tlâk a nih thu an hrilh a, an vau va. "Kum 14 ka nih laiin Red Guards-te chuan eng ang fakauva thil tisualah nge ka inngaih min zâwt a, 'In ngaih dan dan a ni mai, min tihhlumna tham a ni em ni?' ka ti a. 'Vawi za tam kan tihlum thei che' min ti a. Vawi za tam intihhlum leh vawi khat inthah chu a danglam lo tih ka hre chiang êm êm a ni," tiin a sawi.
Xi chu a hun laia mi dang ang bawkin school kai chhunzawm thei lovin, mahni thiam ang anga hringnun hmang tura hnuh chhuah a ni a; mahse, chu chuan rilru paukhauhna leh rilru lama zalenna a pe thung a. Mi dangte hnuaia kûn si lova an thusawi ngaihthlâka zawm dan chu ama zir chhuah liau liau a nih thu sawiin Xi chuan, "Ka tihsual min hrilha hlim dan te ka zir a, mahse, ka tihsual avanga lungngaih erawh ka tum lo bur. Miin ka thiltih an sawisel avangin ka thiltih chu ka ennawn ngai lo va, ka duhna chu a kiam phah ngai chuang lo," a ti hmiah mai.
Kum 1960 vêla China ram thingtlang khaw nun chu hahthlâk tak a ni. Kawlphetha a thleng lo va, lirthei a thleng lo va, khawl lam thil rêng rêng an hmu pha lo. Chutih laia rawlthar Xi pawh hian chutiang nun chu a pal tlang a, a ko ngeiin rit tam tak a phur a, vawi tam tak tuikhuahnaah a inhlawh a, kawngpui siamnaah a thawk bawk thin. Pûkah, leirawhcham rem tlar khuma hmangin, thosi vi nuaih nuaih karah a thainte pathum nen an riak thin a, chutih laia a thian pakhat chu Lu Housheng a ni. Housheng chuan, "Chutih lai chuan kan ril a tam thei êm êm a, tam tâwk apiang a tui tih ang mai khan, be chhum kawi te, thlai hnah leh buh chhum tawp kan ei thin," a ti.
Lu chuan Xi chu lehkha chhiar peih tak, khawnvartui hmanga siam bati êngah zana lehkha chhiar thin, meizial heh tak a ni tih sawiin, "A lehkha chhiar laiin meizial ka lo zialsak thin. 'Selected Works of Mao Zedong,' Mao-a thusawi hmingthang tak tak inziahna leh chanchinbu a chhiar thin a, thil dang chhiar tur awm miau hek lo," a ti a. Xi chu pa nelawm loh, fiamthu pawh thawh ngai lo, mi dang pawh kawm vak lo, hmeichhia phei chu ngaihsak miah lo niin a sawi bawk.
Kum 18 a nih chuan Xi chuan politics lam a luhchilh tan a, Communist Youth League-ah a tel a; mi tam takin a pa avanga an endawng a, an hnar chung pawha a beih hrâm hrâm avangin Communist Party-ah kum 21 mi a nihin a inziak lût thei ta a ni.
Vanduaina chuan a bawh bet reng bîk lo. Kum 25 a nih chuan a pa pawh zangnadawmna pein, Hong Kong panna kawngpui ber Guangdong enkawltu tura ruat a ni a, heta tang hian a pa chuan a fapa pawh nasa taka puiin, an party-ah chuan chho zawngin hma a sâwn zawt zawt a ni ber a. 1970 chhovah chuan sipai (PLA = People's Liberation Army) ah tangin, bial hrang hrang hotu ni chhovin, a kaisang chho ve zel a, rilru nei ranin sipaiah pawh a tang niin an sawi thin.
China ram senior diplomat fanu nen an innei a, mahse, an inthen leh thuai a. Hei hian pûk chhunga a nun ang bawk khan nasa takin zirtirna a pe a, mi a kawm tlem phah leh sawt a, mahse, politics-ah erawh a rilru a fim tual tual a, amah pawh a inngaihtuah mang lo va, inchei pawh a peih lo an ti.
A inchei leh hmasak ber chu zaithiam lar tak, tuna a nupui ni ta Peng Liyuan a neih tum kha a ni an ti a. Kum tam tak chhung chu mi tam tak chuan fiamthuin, "Tunge Xi Jinping? Peng Liyuan-a pasal," an ti thin. Mi pakhat, Xi-a chanchin media-te hnena puangzar tura mawhphurhna nei chuan, "Pa ninawm tawp a ni, englai mahin record chhia neih a duh ngai lo rêng rêng," a ti a. Hei hian a mizia tur awm chu a sawi chiang awm e.
A pa kha pa tawng duh tak a ni a, Mao-a hremna a tâwk hial kha a ni a. Xi erawh chuan hmelma siam a hlau êm êm a, kum 40 leh 50 a nih chhoh hnuah pawh a invawng fel a; a nunphung a tisang ngai lo va, mi dang tana hnawksak nih a tum ngai lo. Kum 1985 khan Miscatine, Iowa-ah agriculture lama thil zir turin a kal a, chumi tum chuan Eleanor Dvorchak chuan lo mikhualin, a fapa pindanah, Star Trek poster intarna bula thutthlengah a mu mai a, "Pa inngaitlawm tak a ni," a ti.
A hmanhmawh lo va, mahse, a tum a hre chiang a, kum 2012-ah Communist Party hruaitu a ni ta chauh va. Mahse, China ram President a nih hnuah erawh a ropuizia chu thlipui ang maia chakin a rawn lang ta thung a. Kum 2015-ah chuan China rama mi hlauhawm bera an sawi, a hun laia police leh sipai zawng zawng thununtu an tih thin Zhou Yongkang chu Xi chuan mipuite hnênah, "Mi pamhamte lakah ngunhnam ka lek ang," a lo tih tawh angin a chungthu rel a ni a; thiam loh chantir a ni ta a. Xi Jinping-a hnuaiah tumah dan chunga leng an awm lohzia a lantir niin TV news channel tinah an puang ta sup sup mai a ni.
Xi chuan corruption tihbo a tum a, politician-te leh ram hruaituten sum leh pai an hman nasat lutuk tihreh tumin nasa takin a bei a, amah ngei pawh lirthei pangngaiah a hote nen an zin mai a; tûnhmaa car changkâng leh chuan nuam ber ber - Limousine-te nena ram hruaitute zin thin dan chu a rawn tidanglam a. "Sum siam tumin tumahin kan party hi rawn zawm suh u," a ti tawp mai!
China rama roreltuten sum leh pai an ngah a, an chhêk khawl thin chu tihtawp tumin, mipuiten an chunga roreltute ei leh in an lo chhawpsak tur thlengin a ruahman danglam vek a, mipuite tana hnathawkte pawh an lal dan indawtin an office len zawng pawh a siamsak thlap mai!
Mahse, mi thenkhat chuan Xi-a chhungte hi mi hausa tawntaw an ni a, eng vanga hausa nge an nih a, engtin chiah nge Xi hian a puih tih sawi theih ni lo mah se, ringhlel fe fe chu an tam mai.
Kum 64-a upa a ni tawh a, China ram chu khawvêla ram ropui ber zinga mi-ah siam tawhin, China rama corruption tihreh tumtu niin insawi mahse, tuan leh mang atâ tawha zung kaih tawh a nih avangin chuti mai chuan a awlsam lo tawp a. Mi tam takin amah leh a hote ngei pawh an corrupt niin an sawi ve tho. Mi tam tak taninah an khung a, Zhou tantute chuan Zhou chu mi rinawm, eiru ngai lo, China ram hruaitu ropui niin an sawi a. Mahse, Xi-a hmelma lama awm a nih avangin Xi hian a chhui a, thiam loh a chantir niin an sawi.
Xi-a rorelna hnuaiah hian mi langsar tak tak an bo thut thut a. Nikum January thla mai pawh khan kum 45-a upa billionaire pakhat Xiao Jianhua chu Hong Kong-a a pindan atangin a bo hmiah a, a chanchin hriat zui tur a awm lo. Chutiang chu sawi tur a tam hlê. Amah Xi tak hi chu tu mahin an la sawisêl ngam lo va, a kut dinglam ang hiala a tana mi tangkai Wang Qishan chu corruption dona lam hotu a ni a, mahse, amah Qishan ngei pawh hi a corrupt hlê niin sawi a ni.
Corruption donaa an thiltih rêng rêng mipui hriatah puanzar a ni ngai lo va, kum nga liamta chhunga an thiltihte chu a dikna court-ah emaw, mipui hmuh theih chanchinbu leh internet lamah emaw pho chhuah a ni ngai lo. Internet lama China ram roreltute thiltih dan sawisêltute chu hrem an ni a, an sawiselna website apiang an titawp nghal hmak hmak bawk!
Xi chuan internet chu khandaih hriam tawn a ni tur a ni lo va, sorkar leh khawtlang kalphung tichhe tura a rûka inthuamna hmun a nih a rem loh thu sawi mah se, US leh Europe belhkhawm ai pawha internet hmangtu tamna China ram, mipui maktaduai 750 aia tam mahin internet an hmanna ramah hian a duh ang diak diak chuan thil a kal vek thei bîk lo. Xi chuan China ram chu sumdawnna leh thil hmuhchhuahna lam atana cyber khawvêla thiltithei ber nihtir a duh a, mahse, politics-a inthununna tichhe zawnga internet hman erawh a ngaihdan a ni ngai lo va. Tûnah hian an Party chhunga thuneihna chan zui zêl leh internet lama thuneihna neih tuma beihna chu Xi-a'n indona a hmachhawn mek pahnih an ni an ti.
Sawi tur a tam êm êm mai. China ram hruaitu ropui Xi-a lakah hian khawvêla internet service provider lian hrang hrangte chu tlâktlum tumin an hmanhlel a. Kum 2015 a Seattle a tlawh tumte khan Xi-a bulah Apple, Microsoft, Cisco, IBM leh Amazon hotute chu an thu thap a, Mark Zuckerberg pawh a bâng lo. A fa lo piang tur hming phuah turin Xi hi Zuckerberg hian a sawm hial a, mahse, China ramah chuan Facebook hman an khap tho! Whatsapp pawhin hmun a chang lo. Apple pawh China App Store atangin paih a ni leh tawh!
Engpawh ni se, Xi hian kum 2021-a Communist Party-in kum za a tlin hunah chuan China chu khawvêla ram hausa ber zingah dah a tum thu a sawi a, Communist Party-in rorelna an chan tan tirh atanga kum zana, kum 2049-ah chuan China ram pumpui chu ram hausa, changkâng leh thiltithei nihtir a tum bawk a. Tûnah hian China ram sum leh pai dinhmun hi a tha êm êm tawh a, US ai pawhin zaa 40 zetin an dinhmun a tha tawh an ti a. Eng ang fakauvin nge hma an rawn sâwn zêl dawn tih hi khawvêl mi thiamte ngaihven mek a ni.

Comments
Post a Comment